پیدایش فرش

تاریخچه پیدایش فرش

پیدایش فرش ها در تاریخ، زمان مشخصی ندارد. البته تمامی اسناد، گواه بر این هستند که پیدایش آن ها ریشه در شرق جهان دارد. ایرانیان مدعی اند که قدیمی ترین فرش جهان که پازیریک نام دارد و حتی چند فرش دیگر، متعلق به آن ها بوده است زیرا طرح و نقش هایی از این فرش ها با آثار باستانی ایرانی همخوانی داشته است. اما این نظریه هیچوقت به اثبات نرسید چون مدارک کافی برای اثبات آن وجود نداشت.

اولین فرش ها چه شکلی بوده اند؟

به عنوان مثال در زمان های قبل از پیدایش فرش، انسان ها از حصیرهای بافته شده دست خودشان به عنوان پوشش روی زمینشان استفاده می کردند که شاید دلیل اصلی جرقه ی این ایده در هم تنیدن الیاف مختلف توسط پرندگان برای لانه سازیشان بوده است. انسان ها به مرور زمان آموختند که می توانند برای عایق گرما و نرم تر شدن این پوشش ها به جای نی، پشم گوسفندانشان را بریسند و ببافند تا قالی و فرش برای خود درست کنند. این طرح ها و نوع گره ها همگی در زمان، بر حسب مکان، آداب و رسوم و عوامل دیگر تغییر کردند تا فرش ها به شکل امروزی درآمدند.

قدیمی ترین فرش جهان

همانطور که گفتیم، فرش پازیریک قدیمی ترین فرش جهان است. سرگی رودنکو که یک باستان شناس روسی است فرش پازیریک را در حدود سال های 1326 تا 1328 در دره پازیریک واقع در کشور روسیه همراه با چند اشیای باستانی دیگر در گور یخ زده یکی از فرمانروایان سکایی کشف کرد. این فرش یک فرش پشمی با رنگ های زنده است. این شخص پس از بررسی ساختار فرش متوجه شباهت های زیادی بین نقش های فرش با نقش برجسته های تخت جمشید شد اما این دلیل برای ایرانی بودن این فرش کافی نبود. با وجود اینکه بیشتر محققان این فرش را دست بافته پارت ها یا مادها می دانستند اما همچنان درباره تاریخچه حقیقی این فرش ابهاماتی وجود دارد و نمی توانیم تخمینی برای پیدایش فرش ها بزنیم. بخش زیادی از ایرانی ها آن را فرش ایرانی پازیریک می نامند. این فرش در موزه آرمیتاژ کشور روسیه نگهداری می شود.

فرش ها چگونه در جهان گسترش یافتند؟

گفتیم که پیدایش فرش ها از شرق جهان آغاز شده است پس باید راهی برای گسترش آن به غرب جهان وجود داشته باشد. اسکندر کبیر در سه قرن پیش از میلاد حکومت می کرده است و کشور گشایی خود را از هندوستان تا مصر و مدیترانه گسترش داد. همین باعث شد تا هنر و صنعت مردم شرق جهان به اروپا راه پیدا کند.

فرش دستباف ایران در دوران قبل از اسلام چه وضعیتی داشت؟

تعیین قدمت فرش دستباف ایرانی کار آسانی نیست اما وجود یکسری نشانه ها مانند فرش پازیریک می تواند نشان دهنده قدمت آن باشد البته نمی توانیم بگوییم که آغاز پیدایش فرش ها از ایران زمین بوده است اما ایران یکی از قدیمی ترین و با کیفیت ترین فرش های دنیا را دارد. علاوه بر فرش پازیریک آن چه اطمینان بیشتری به مورخان می بخشد دو فرش دیگر است که در همان محل کشف شده اند. در هر دو فرش طرح هایی دیده می شود که همگی در آثار باستانی ایرانیان به چشم می خورد. دلایل دیگری نیز برای اثبات هنر ایرانیان قبل از اسلام وجود دارد مانند اینکه تابوت کوروش کبیر را با پوششی از یک فرش ظریف و نفیس پوشانده بودند.

فرش دستباف ایران در دوران بعد از اسلام چه وضعیتی داشت؟

هنر قالی بافی ایرانیان طبق بررسی های تاریخی با ورود اسلام از رونق نیوفتاده است. البته در همان اوایل رواج اسلام نقش بستن نقوش و تصاویر انسان و جانداران بر روی فرش محدود شده بود که بعد ها این مشکل رفع شد و این هنر بین حکام و سلاطین مسلمان محبوب بوده است. حتی بسیاری از پادشاهان ایران اسلامی در قرون گذشته از هنر قالی بافی حمایت کرده اند و به ترویج آن در ممالکی که فتح کرده بودند کمک می کردند.

فرش های امروزی

به طور کلی در طی سالیان سال پس از پیدایش فرش ها، طرح و نقش، ابعاد و حتی جنس فرش ها دستخوش تغییرات زیادی شده است. این تغییرات را روابط کشورها، نوع حکومت، طرز فکر، ورود اسلام و خیلی موارد دیگر باعث شدند. به طورکلی فرش های امروز به دو دسته ماشینی و دستباف تقسیم می شوند که خود انواع و اقسام گوناگونی دارند.